Murray N. Rothbard(1926–1995)

Amerikaans econoom, historicus, filosoof en architect van het modern anarcho-kapitalisme

Murray Rothbard was een intellectuele wervelwind: even thuis in economische theorie als in geschiedenis, politieke filosofie en morele logica. Hij bracht de Oostenrijkse School naar de frontlinie van het libertarisch denken en radicaliseerde haar fundamenten — tot voorbij de minimale staat, tot aan een wereld zonder staat. Waar Mises het klassiek-liberale erfgoed herstelde, zette Rothbard het op z'n kop, schudde het uit, en bouwde er iets radicalers van: anarcho-kapitalisme.

Rothbard verenigde logica met vuur, economische analyse met morele overtuiging, en wetenschap met strijdlust. Hij schreef alsof zijn lezers slim genoeg waren om niets gespaard te worden — en precies daarom blijft hij voor velen de toegangspoort tot een diepere, compromisloze vorm van vrijheid.

Belangrijkste ideeën

Volledig eigendomsrecht als moreel fundament

Rothbard vertrekt vanuit het non-agressieprincipe (NAP): geweld is alleen gerechtvaardigd in zelfverdediging. Elk moreel systeem dat dit principe schendt — inclusief overheden — is moreel verwerpelijk.

De staat is institutionele agressie

Volgens Rothbard is de staat geen beschermer, maar een georganiseerde vorm van geweld en roof.

"The State is a gang of thieves writ large."

Vrije markt zonder concessies

Hij verdedigt een volledig vrije markt: zonder centrale banken, zonder regulering, zonder belastingen — en zonder staat. Alle functies van de staat (zoals rechtspraak en defensie) kunnen volgens hem beter en moreler door vrije marktpartijen worden uitgevoerd.

Economie als deductieve wetenschap

In navolging van Mises beschouwde Rothbard economie als een logisch systeem gebaseerd op menselijke actie (praxeologie), niet op wiskundige modellen of statistische correlaties.

Vrijwillige interactie als ordenend principe

Een samenleving zonder staat is niet chaotisch, maar geordend via eigendomsrechten, vrijwillige contracten en wederzijdse samenwerking. Anarchie is dus niet de afwezigheid van orde, maar de afwezigheid van dwang.

For a New Liberty (1973)

Het manifest van een libertaire revolutie.

Rothbard's For a New Liberty is het onofficiële anarcho-kapitalistisch manifest: een systematische, toegankelijke en principiële verdediging van een samenleving zonder staat. Hij breekt elk overheidsdomein af en toont hoe vrijwillige alternatieven niet alleen mogelijk, maar wenselijk zijn.

Kernpunten uit For a New Liberty

• Libertarisme is een morele zaak
  Niet alleen "wat werkt?" maar: "wat is juist?" De individuele vrijheid staat centraal, niet als strategie, maar als morele plicht.

• Marktwerking in rechtspraak en veiligheid
  Rothbard stelt dat zelfs de meest 'kernachtige' functies van de staat — recht en geweldmonopolie — via concurrerende private aanbieders beter en eerlijker kunnen functioneren.

• Onderwijs, zorg en infrastructuur? Markt.
  Alles wat nu als "essentiële overheidstaken" wordt gezien, toont volgens Rothbard in werkelijkheid de destructieve werking van dwangfinanciering en bureaucratische logica.

• Vrijheid is geen utopie, dwang is dat wel
  Rothbard draait het script om: het is niet de anarchist die naïef is, maar degene die denkt dat een gecentraliseerde staat goed, rechtvaardig en efficiënt kan blijven.

What Has Government Done to Our Money? (1963)

De ontmaskering van het monetaire bedrog

Rothbard's briljante analyse van hoe overheden het geld hebben gecorrumpeerd en waarom een terugkeer naar de goudstandaard noodzakelijk is. What Has Government Done to Our Money? legt in heldere taal uit hoe geld ontstaat op vrije markten en hoe overheidsingrijpen leidt tot inflatie en economische instabiliteit.

Kernpunten uit What Has Government Done to Our Money?

• Geld ontstaat spontaan op markten
  Goud en zilver werden door vrije markten gekozen vanwege hun superieure eigenschappen, niet door overheidsdecreten.

• Centrale banken zijn georganiseerde fraude
  Ze ontstonden om overheden te helpen oorlogen te financieren, niet om de economie te stabiliseren.

• Inflatie is verborgen belasting
  Geldcreatie herverdeelt welvaart van spaarders naar overheden en banken.

• 100% goudstandaard als oplossing
  Rothbard pleit voor eliminatie van centrale banken en terugkeer naar volledig goudgedekt geld.

Waarom Rothbard vandaag nog relevant is

Hij biedt een totaalvisie op vrijheid — niet als beleidsoptie, maar als levensfilosofie.

In een tijd van toenemende centralisatie, surveillance en belastingdruk, is zijn radicalisme een moreel anker voor wie weigert te capituleren.

Zijn combinatie van logica, historische onderbouwing en morele scherpte is ongeëvenaard — en onmisbaar voor wie Staatslogica tot op het bot wil begrijpen.