De avonden in de Rue Saint-Lazar

Stel je voor dat iemand in 1849, midden in de chaos van de Franse revolutie, beweert dat zelfs politie en leger kunnen worden geprivatiseerd. Mensen zouden hem voor gek verklaren. Toch deed Gustave de Molinari precies dat. In twaalf avondgesprekken tussen een econoom, socialist en conservatief schetste hij de meest radicale visie ooit geschreven: een wereld waar alle overheidsfuncties zijn vervangen door concurrerende bedrijven.

Dit boek was revolutionair omdat het de eerste volledige anarcho-kapitalistische samenleving beschreef. Molinari stelde een simpele vraag: als concurrentie goed is voor brood, waarom dan niet voor veiligheid? Zijn antwoord zou 150 jaar later de basis vormen voor Bitcoin, private beveiliging, en alles wat we nu kennen als de "sharing economy."

Waarom overheden gewoon monopolies zijn (die je niet mag wegwerken)

"Als concurrentie goed is voor alle andere goederen, waarom zou het anders zijn voor veiligheid?" vraagt Molinari's econoom aan zijn gesprekspartners. Deze simpele vraag ontmaskert de fundamentele hypocrisie van de staat. Iedereen is tegen monopolies - tenzij het monopolie een uniform draagt.

Denk aan je ervaringen met overheidsdiensten: lange wachtrijen, arrogante ambtenaren, slechte service. Nu denk aan je favoriete restaurant: vriendelijke bediening, goede kwaliteit, redelijke prijzen. Het verschil? Concurrentie. Het restaurant moet jou tevreden houden, anders ga je naar de concurrent. De overheid weet dat je nergens anders heen kunt.

Molinari legt bloot dat "publieke goederen" gewoon goederen zijn die de staat heeft gemonopoliseerd. Wegen, onderwijs, beveiliging - allemaal kunnen ze beter door concurrerende bedrijven worden geleverd.

De gevaarlijke leugen van het "sociale contract"

De socialist in Molinari's dialoog verdedigt overheidsingrijpen met het "sociale contract" - het idee dat we hebben toegestemd tot overheidsautoriteit. Molinari's econoom verplettert dit argument: "Geen mens heeft het recht een ander mens te regeren zonder zijn toestemming."

Heb jij ooit een contract ondertekend waarin je toestemt belast te worden? Waarin je akkoord gaat met wetten die je nooit hebt gezien? Waarin je belooft gehoorzaam te zijn aan mensen die je nooit hebt ontmoet? Het "sociale contract" is een fictie - een excuus voor diefstal en dwang.

"Het staatsmonopolie op geweld is het meest schadelijke van alle monopolies," concludeert Molinari. Andere monopolies kunnen je alleen geld kosten. Dit monopolie kan je opsluiten, beroven, of vermoorden - en je mag er niet eens weg.

Hoe private politie beter zou zijn dan staatspolitie

Molinari's meest schokkende voorstel was de privatisering van politie en leger. Beveiligingsbedrijven zouden concurreren om klanten, net zoals restaurants concurreren om gasten. Dit lijkt misschien anarchie, maar Molinari toont aan dat het juist meer orde zou creëren.

"De productie van veiligheid is onderworpen aan dezelfde economische wetten als de productie van brood," legt hij uit. Een bakker die slecht brood maakt, verliest klanten. Een beveiligingsbedrijf dat slecht beschermt, verliest ook klanten. Staatspolitie kan incompetent zijn zonder consequenties - private politie niet.

Stel je voor dat je kunt kiezen tussen verschillende beveiligingsbedrijven, net zoals je kunt kiezen tussen verschillende verzekeringsmaatschappijen. Welke zou beter zijn: een bedrijf dat jou moet tevreden houden, of een staatsmonopolie dat je toch niet kunt ontslaan?

Waarom socialisme en conservatisme allebei falen

In Molinari's dialogen verliezen zowel de socialist als de conservatief het debat van de econoom. De socialist wil gelijkheid afdwingen, de conservatief wil privileges behouden - beide gebruiken staatsdwang om hun doelen te bereiken.

"Wat we 'publieke goederen' noemen zijn meestal gewoon goederen die de staat heeft gemonopoliseerd," legt de econoom uit. Socialisten willen meer overheidsmonopolies, conservatieven willen andere overheidsmonopolies. Geen van beiden vraagt waarom er monopolies moeten zijn.

Molinari toont aan dat zowel socialistische herverdeling als conservatieve privileges ten koste gaan van gewone mensen. Vrije markten maken iedereen beter af - behalve politici en hun vrienden.

Hoe deze 175 jaar oude ideeën de moderne wereld voorspelden

Molinari voorspelde veel van wat we nu normaal vinden: private beveiliging, concurrerende transportdiensten, alternatief onderwijs, privé-rechtspraak. Uber, Airbnb, private scholen, Bitcoin - allemaal bewijzen ze dat Molinari gelijk had.

"Wanneer de regering ophoudt een dienst te monopoliseren, verbetert die dienst onmiddellijk," voorspelde hij. Kijk naar telecommunicatie, luchtvaart, of de taxi-industrie. Zodra de concurrentie toeneemt, dalen prijzen en stijgt kwaliteit.

De vraag is niet of Molinari's visie mogelijk is - we leven er al deels in. De vraag is waarom we nog steeds overheidsmono-polies accepteren voor onderwijs, gezondheidszorg, en beveiliging.

De revolutie die nog moet komen

Molinari's grootste inzicht was dat vrijheid ondeelbaar is. Je kunt niet zeggen: "Vrije markten voor alles, behalve voor dat ene ding." Logica dwingt je om consequent te zijn. Als concurrentie goed is, is het goed voor alles. Als eigendomsrechten belangrijk zijn, zijn ze altijd belangrijk.

Voor iedereen die gefrustreerd is door bureaucratie, belasting, en dwang van de overheid, biedt Molinari een helder alternatief. Hij toont aan dat anarchie niet chaos betekent, maar vrijwillige orde. Dat mensen kunnen samenwerken zonder dat iemand hen dwingt.

Molinari's uitdaging blijft actueel: als je gelooft in vrijheid, waarom accepteer je dan dwang? Als je gelooft in keuze, waarom accepteer je dan monopolies? De revolutie begint bij consequent zijn.