Frank van Dun(geboren 1947)

Belgische rechtsfilosoof die natuurrecht bevrijdde van religieuze dogma en libertarisme verankerde in menselijke biologie

Frank van Dun is de Europese denker die liet zien dat libertarisme geen Anglo-Amerikaanse uitvinding is, maar een universele menselijke waarheid. Als professor rechtsfilosofie aan de Universiteit Gent ontwikkelde hij een unieke synthese van Aristotelische wijsheid, evolutionaire biologie en moderne vrijheidsfilosofie. Waar anderen libertarisme verdedigen met economische argumenten, fundeert Van Dun het in de diepste structuren van menselijke natuur.

Van Dun bouwde een brug tussen continentale filosofische traditie en libertarische praktijk. Hij toonde aan dat natuurrecht niet afhangt van religieuze geloof of kulturele traditie, maar van biologische feiten over hoe mensen werkelijk zijn. Zijn werk bewijst dat individuele vrijheid geen cultureel accident is, maar een logische conclusie uit wetenschappelijke antropologie.

Belangrijkste ideeën

Natuurrecht als empirische wetenschap

Van Dun ontkoppelde natuurrecht van religieuze metafysica door het te baseren op observeerbare feiten over menselijke biologie en psychologie. Wat "natuurlijk" is, is niet wat God beveelt, maar wat de menselijke natuur vereist.

"Law is not the command of a sovereign, but the recognition of what is naturally just."

Eigendomsrechten als evolutionaire aanpassing

Eigendom is geen sociale constructie maar een biologische noodzaak. Mensen zijn van nature territoriale wezens die middelen nodig hebben voor overleving — eigendomsrechten erkennen deze biologische realiteit.

Spontane rechtsorde

Rechtssystemen evolueren zoals talen: zonder centrale planning, door ontelbare individuele interacties. De beste wetten worden niet bedacht door filosofen maar ontdekt door praktijk.

Kritiek op legal positivism

Recht is meer dan de bevelen van wie toevallig de macht heeft. Echte rechtsnormen wortelen in universele aspecten van menselijke natuur die alle culturen en tijdperken overstijgen.

Aristotelische libertarisme

Van Dun combineerde Aristoteles' teleologische mensbeeld met moderne vrijheidsfilosofie: mensen hebben natuurlijke doelen die ze alleen kunnen bereiken in vrijheid van dwang.

The Economics of Law

Evolutionaire rechtsfilosofie in praktijk

Van Dun paste evolutionaire logica toe op rechtssystemen om te verklaren waarom sommige rechtstradities succesvol zijn en andere falen. Rechtssystemen die aansluiten bij menselijke natuur overleven, systemen die daartegenin gaan verdwijnen.

Kernargumenten

• Recht als evolutionair product
  Succesvolle rechtssystemen evolueren door een proces van variatie en selectie, net zoals biologische soorten.

• Concurrentie tussen rechtssystemen
  Verschillende rechtsstelsels concurreren om mensen te dienen — de beste systemen trekken mensen aan, slechte systems stoten ze af.

• Private vs. publieke rechtspraak
  Private rechters hebben prikkels om eerlijk en efficiënt te zijn omdat klanten kunnen weglopen naar concurrenten.

• Common law superioriteit
  Rechtssystemen die evolueren door precedenten zijn flexibeler en wijzer dan rechtssystemen die door wetgevers worden opgelegd.

De utopische verleiding

Waarschuwing tegen maakbaarheidsdenken

Samen met Hans Crombag schreef Van Dun De utopische verleiding (2012), een scherpe kritiek op het geloof in perfecte samenlevingen. Het boek toont aan waarom elke poging om utopieën te verwezenlijken eindigt in tirannie.

Van Dun waarschuwt voor de gevaarlijke aantrekkingskracht van politieke planners die beloven alle menselijke problemen op te lossen. In werkelijkheid ontkent het utopistische denken de essentiële diversiteit van mensen en vernietigt het de spontane processen waarop echte vooruitgang berust.

Het boek analyseert hoe moderne ideologieën — van socialisme tot klimaatactivisme — dezelfde utopische verleiding belichamen: de drang om het leven te vervangen door een theorie over het leven. Van Dun toont aan dat de grootste bedreiging voor vrijheid niet komt van openlijke tirannen, maar van welwillende planners.

Waarom Van Dun Europa's meest onderschatte libertariër is

Van Dun bewees dat libertarisme geen Amerikaanse import is maar een universele menselijke waarheid die in elke cultuur kan wortelen.

Zijn natuurrechtelijke benadering biedt een alternatief voor zowel religieus conservatisme als relativistisch progressivisme — gebaseerd op feiten, niet op geloof of mode.

Zijn werk toont aan dat individuele vrijheid en sociale orde elkaar niet tegenspreken maar versterken, omdat beide wortelen in dezelfde biologische en psychologische realiteiten die alle mensen delen.

Van Dun's synthese van libertarisme en Europese filosofie toont aan dat individualistic niet culturally bepaald hoeft te zijn.

Zijn werk over spontane orde biedt inzichten voor complexe sociale problemen die centrale planning lijken te weerstaan.